Data-soevereiniteit – Kansen & Impact van de EU Data Act

Wat is datasoevereiniteit en waarom belangrijk voor Nederland?

Datasoevereiniteit betekent dat data altijd binnen de juridische kaders van een bepaald land of regio beheerd wordt. Voor Nederland speelt dit een cruciale rol door:

• AVG en EU Data Act verplichtingen rond transparantie en portabiliteit.

• Nationale veiligheid & zorg: gevoelige data mag niet onnodig buiten de EU terechtkomen.

• Concurrentiepositie: bedrijven krijgen onafhankelijkheid en keuzevrijheid t.o.v. internationale cloudgiganten.

Het gaat dus niet alleen om techniek, maar om strategische autonomie voor de Nederlandse digitale economie.

 

De EU Data Act: fundament voor datasoevereiniteit

De Data Act, officieel van kracht sinds 11 januari 2024 en toepasbaar vanaf september 2025, vormt een cruciale pijler van de Europese datastrategie. Het doel: eerlijk en veilig gebruik van data, met duidelijke regels voor wie waarde mag creëren uit data en onder welke voorwaarden.

Belangrijkste highlights

• Aanvulling op de Data Governance Act (2023): waar die zich richt op vrijwillige data-uitwisseling, legt de Data Act vast hoe data eerlijk wordt benut.

• Toegang tot IoT-data: gebruikers van slimme apparaten krijgen recht op de data die deze genereren, waardoor zij die kunnen inzetten of delen met derden.

• Voorkomen van oneerlijke contractvoorwaarden: mkb’s worden beschermd tegen disproportionele eisen van dominante partijen.

• Publieke sector toegang: overheden mogen data opvragen in het algemeen belang, bijvoorbeeld bij rampen of crises.

• Switching en interoperabiliteit: klanten moeten eenvoudig tussen cloudproviders kunnen overstappen, wat de concurrentie stimuleert en lock-in voorkomt.

• Aanpassing Database Directive: verduidelijking van databankrechten, vooral relevant voor IoT-data.

Praktische impact

Voor Nederlandse bedrijven opent dit deuren naar:

• Meer concurrentie en lagere kosten door keuzevrijheid in clouddiensten en reparatie/onderhoud van apparaten.

• Efficiëntere bedrijfsvoering door toegang tot real-time data voor industrieën als landbouw, bouw en productie.

• Duurzaamheid: langer gebruik van apparaten en betere inzet van resources dragen bij aan de Green Deal-doelen.

Kortom: de Data Act is geen papieren werkelijkheid, maar een krachtige motor voor innovatie, nieuwe banen en digitale onafhankelijkheid in Nederland.

 

Europese ontwikkelingen: SAP investeert €20 miljard in sovereign cloud

De beweging richting datasoevereiniteit wordt niet alleen door wetgeving zoals de EU Data Act gedreven, maar ook door grote investeringen van technologiebedrijven. Zo kondigde SAP recent een investering van meer dan 20 miljard euro aan in sovereign cloud-capaciteiten in Europa voor de komende tien jaar.

Met deze stap breidt SAP zijn aanbod uit met:

• Infrastructure-as-a-Service (IaaS) via een Europees datacenter netwerk

• On-site oplossingen waarbij klanten SAP-servers binnen hun eigen datacenters kunnen gebruiken

• Volledige EU-dataopslag, zodat gevoelige informatie binnen de Europese grenzen blijft

Volgens Thomas Saueressig, lid van de Raad van Bestuur van SAP, moeten “innovatie en soevereiniteit samenkomen” en moet Europa toegang houden tot de nieuwste technologieën, inclusief AI, binnen een volledig soevereine context.

Deze investering past in een bredere trend waarin Europese en wereldwijde spelers – waaronder Microsoft en Amazon – nieuwe sovereign cloud-initiatieven lanceren om te voldoen aan AVG-vereisten en geopolitieke druk. Voor Nederlandse organisaties betekent dit dat er steeds meer mogelijkheden ontstaan om datasoevereiniteit te combineren met innovatie, zonder concessies te doen aan compliance of veiligheid.

 

Implementatie in Nederland – stappenplan

Stap 1: Assessment & planning

• Inventarisatie huidige cloud- en datalocaties

• Compliance-check volgens AVG, NEN7510 en Data Act

Stap 2: Design & voorbereiding

• Keuze tussen Microsoft Public/Private Cloud, nationale partner clouds of Europese alternatieven

• Risicoanalyse van vendor lock-in

Stap 3: Migratie & implementatie

• Zero-downtime migraties naar EU-datacenters

• BYOK (Bring Your Own Key) en transparante monitoring

Stap 4: Optimalisatie & beheer

• Continue naleving Data Act

• Proactieve monitoring en strategisch advies

 

Uitdagingen en oplossingen

Veel bedrijven worstelen met:

• Afhankelijkheid van één leverancier

• Onzekerheid over compliance

• Downtime-risico’s bij migratie

Bij ALTA-ICT lossen wij dit op door:
✅ Migratie naar NL/EU-datacenters zonder downtime
✅ Grip op data via BYOK en transparante monitoring
✅ Compliance met AVG, Data Act en NEN-normen
✅ Strategisch advies bij cloudkeuzes

 

ROI en kosten-baten

De overstap naar datasoevereine cloudoplossingen levert tastbare voordelen op:

• Tot 30% lagere risico’s op boetes en incidenten (AVG/Data Act)

• Hogere continuïteit door multi-cloud flexibiliteit

• Toekomstbestendigheid door compliance en EU-regelgeving

Voor mkb-organisaties is dit niet alleen een compliance-vereiste, maar ook een business case die kostenbesparing én groei ondersteunt.

 

ALTA-ICT aanpak

Onze kracht:

• ISO27001, ISO9001, NEN7510 gecertificeerd

• Nederlandse specialisatie in AVG, NEN, DigiD, zorg- en financiële sector

• Proactieve begeleiding bij cloudkeuzes en compliance

• Meetbare resultaten: van zero-downtime migraties tot aantoonbare ROI

 

FAQ – veelgestelde vragen

Moet mijn organisatie verplicht overstappen door de Data Act?
Nee, maar je moet wel voldoen aan transparantie en portabiliteitseisen.

Is Microsoft Cloud nog wel toegestaan?
Ja, mits gebruik gemaakt wordt van datasoevereine modellen binnen de EU.

Wat kost een migratie naar een EU-datacenter?
Dit hangt af van workloads en sector, maar gemiddeld zien bedrijven binnen 12-18 maanden ROI.

Is datasoevereiniteit ook relevant voor kleinere mkb-bedrijven?
Absoluut, zeker voor bedrijven met gevoelige data (zorg, finance, overheid).

 

Conclusie

De EU Data Act versnelt de beweging naar datasoevereiniteit in Nederland. Voor bedrijven biedt dit de kans om sterker, veiliger en onafhankelijker te opereren.

👉 Wil jij weten welke cloudstrategie het beste past bij jouw organisatie?
Plan vandaag nog een gratis ICT-consultatie met een van onze specialisten: alta-ict.nl/gratis-consultatie

 

Referentie

¹https://www.linkedin.com/posts/altaict_iso27001-iso9001-nen7510-activity-7369660144596566016-XzQb

²https://digital-strategy.ec.europa.eu/en/policies/data-act

³https://www.cnbc.com/2025/09/02/sap-to-invest-over-20-billion-euros-in-sovereign-cloud-in-europe.html